Kebab i gyros to potrawy, które zdobyły ogromną popularność w polskiej gastronomii ulicznej. Choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się identyczne, różnią się pochodzeniem, sposobem przygotowania, przyprawami oraz dodatkami. W tym artykule dokładnie wyjaśnimy, czym różnią się te dwa popularne dania, przedstawimy ich historię oraz charakterystyczne cechy.

Pochodzenie i historia kebaba

Kebab to potrawa, która wywodzi się z kuchni bliskowschodniej, a dokładniej z terenów dzisiejszej Turcji. Jego historia sięga czasów średniowiecza, kiedy to wojownicy z Bliskiego Wschodu piekli mięso na otwartym ogniu, nabijając je na miecze. Ta prosta metoda przygotowania pożywnego posiłku podczas wypraw wojennych z czasem ewoluowała w kulinarne dziedzictwo regionu.

Słowo „kebab” pochodzi z języka arabskiego i oznacza „smażone mięso”. W Turcji najpopularniejszą odmianą jest döner kebab, co dosłownie tłumaczy się jako „obracające się mięso”.

Tradycyjny kebab w wersji döner został spopularyzowany w Berlinie w latach 70. XX wieku przez tureckich imigrantów. To właśnie stamtąd rozprzestrzenił się na całą Europę, w tym Polskę, stając się jednym z najpopularniejszych dań typu fast food. Fenomen kebaba polega na połączeniu orientalnych smaków z europejskim stylem konsumpcji, co uczyniło go idealnym daniem ulicznym dla zabieganych mieszkańców miast.

Gyros – grecka odpowiedź na kebaba

Gyros pochodzi z Grecji i jest odpowiednikiem tureckiego kebaba, dostosowanym do lokalnych smaków i tradycji kulinarnych. Nazwa „gyros” w języku greckim oznacza „obracać się” lub „kręcić się”, co odnosi się do sposobu przygotowania mięsa na pionowym rożnie, podobnie jak w przypadku tureckiego odpowiednika.

Potrawa ta zyskała popularność w Grecji w latach 20. XX wieku, gdy greccy imigranci powrócili z Turcji i Bliskiego Wschodu, przynosząc ze sobą kulinarną inspirację. Gyros szybko stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych dań kuchni greckiej na całym świecie, symbolizując prostotę i intensywność śródziemnomorskich smaków.

Kluczowe różnice między gyrosem a kebabem

Rodzaj używanego mięsa

Jedną z najważniejszych różnic między tymi potrawami jest rodzaj używanego mięsa:

Kebab tradycyjnie przygotowuje się z baraniny lub jagnięciny, choć w europejskich wersjach często spotyka się wołowinę, cielęcinę lub mieszankę różnych rodzajów mięsa. W Polsce najpopularniejszy jest kebab z kurczaka lub mieszanki mięs. Mięso na kebab jest zwykle cienkie, mielone lub krojone w drobne kawałki, co pozwala na lepsze przeniknięcie przypraw.

Gyros natomiast najczęściej przygotowywany jest z wieprzowiny, choć w niektórych regionach używa się również kurczaka. Tradycyjny grecki gyros rzadko zawiera wołowinę czy jagnięcinę. Charakterystyczne dla gyrosa są nieco grubsze plastry mięsa, które zachowują więcej soczystości podczas pieczenia.

Przyprawy i marynaty

Charakterystyczny smak obu potraw wynika z różnych mieszanek przypraw:

W kebabie dominują przyprawy bliskowschodnie: kminek, kolendra, papryka, czosnek, sumak oraz mieszanka ziół. Marynata często zawiera jogurt, który nadaje mięsu miękkość i charakterystyczny smak. To właśnie bogactwo i intensywność przypraw stanowi o wyjątkowości prawdziwego kebaba, czyniąc go daniem o głębokim, wielowarstwowym profilu smakowym.

Gyros charakteryzuje się greckim profilem smakowym z przewagą oregano, tymianku, rozmarynu, czosnku i oliwy z oliwek. Często dodaje się również sok z cytryny, który nadaje mięsu lekko kwaskowaty posmak. W przeciwieństwie do kebaba, gyros stawia na czystość i wyrazistość śródziemnomorskich ziół, bez nadmiernego komplikowania kompozycji smakowej.

Sposób serwowania i dodatki

Choć obie potrawy serwowane są w podobny sposób, istnieją między nimi subtelne różnice w dodatkach:

Kebab najczęściej podawany jest w chlebie pita lub lawaszu (cienkim placku) z dodatkiem sałaty, pomidora, cebuli oraz sosów. Najpopularniejsze sosy to ostry sos czosnkowy oraz łagodniejszy sos na bazie jogurtu. W niektórych regionach dodaje się także pikle, kapustę czy ostre papryczki, co wzbogaca kompozycję o dodatkowe kontrasty smakowe.

Gyros tradycyjnie zawija się w pitę z dodatkiem tzatziki (sos jogurtowo-ogórkowy z czosnkiem), pomidorów, cebuli oraz czasem frytek. Charakterystycznym dodatkiem w autentycznym greckim gyrosie jest też ser feta. To właśnie kombinacja soczystego mięsa, orzeźwiającego tzatziki i słonego sera feta tworzy niepowtarzalny smak prawdziwego gyrosa.

Tzatziki to kluczowy element greckiego gyrosa – ten jogurtowy sos z ogórkiem, czosnkiem i oliwą z oliwek nadaje potrawie charakterystyczny, orzeźwiający smak, którego próżno szukać w tradycyjnym kebabie.

Współczesne wariacje i lokalne adaptacje

W Polsce, jak i w wielu innych krajach, granica między gyrosem a kebabem często się zaciera. Lokalne bary i restauracje często mieszają elementy obu potraw, tworząc hybrydowe dania dostosowane do lokalnych preferencji smakowych. Ta kulinarna fuzja, choć odbiega od tradycji, pozwoliła na stworzenie unikalnych wariantów, które cieszą się ogromną popularnością.

Popularne stały się również różne formy serwowania, takie jak:

• Box/kubełek – mięso z dodatkami serwowane w papierowym lub plastikowym pojemniku, często z frytkami – idealne rozwiązanie dla osób spożywających posiłek w biegu
• Danie na talerzu – większa porcja mięsa z dodatkami, serwowana z ryżem, frytkami lub sałatką – bardziej restauracyjna wersja, pozwalająca na spokojne delektowanie się smakiem
• Rollo/wrap – mięso z dodatkami zawinięte w cienki placek lub tortillę – wygodna forma, łącząca mobilność z większą ilością składników

Warto pamiętać, że autentyczny kebab czy gyros może znacząco różnić się od tego, co znamy z polskich barów szybkiej obsługi. W krajach pochodzenia tych potraw przywiązuje się ogromną wagę do jakości mięsa, tradycyjnych przypraw i sposobu przygotowania. Prawdziwy kebab czy gyros to rezultat wielowiekowej tradycji kulinarnej, a nie tylko szybki posiłek.

Podsumowanie

Choć kebab i gyros na pierwszy rzut oka mogą wydawać się identyczne, różnią się wieloma istotnymi szczegółami:

• Pochodzenie: kebab wywodzi się z Turcji, gyros z Grecji
• Mięso: kebab tradycyjnie z baraniny/jagnięciny, gyros najczęściej z wieprzowiny
• Przyprawy: kebab – orientalne mieszanki przypraw, gyros – greckie zioła
• Dodatki: kebab – różnorodne sosy, gyros – charakterystyczny sos tzatziki i często ser feta

Niezależnie od różnic, zarówno kebab, jak i gyros na stałe wpisały się w krajobraz kulinarny Polski i całej Europy, oferując szybki, smaczny i stosunkowo niedrogi posiłek. Znajomość różnic między tymi potrawami pozwala nie tylko lepiej docenić ich autentyczny smak, ale także świadomiej wybierać podczas kulinarnych wędrówek po lokalnych barach i restauracjach. Następnym razem, zamawiając jedną z tych potraw, zwróć uwagę na szczegóły – rodzaj mięsa, przyprawy i dodatki – by w pełni docenić bogactwo tradycji kulinarnych, które za nimi stoją.